Bệnh lý mạch máu não: Phân loại và triệu chứng

Các bệnh lý mạch máu não nếu không được phát hiện và điều trị sớm có thể gây ngừng cung cấp máu và dinh dưỡng cho não. Cùng “điểm mặt” các bệnh mạch máu não và triệu chứng qua bài viết sau.

1. Bệnh lý mạch máu não là gì?

Bộ não là một bộ phận quan trọng trong cơ thể, giúp con người điều khiển và kiểm soát nhiều hoạt động, tư duy, nhờ vậy mà chúng ta có thể vận động, học tập và làm việc. Nhưng não cũng rất dễ bị tổn thương bởi tác động từ bên ngoài và bên trong cơ thể. 

Não được nuôi dưỡng bởi hệ thống mạch máu não. Hệ thống này có nhiệm vụ cung cấp từ 20 – 25% lượng máu toàn cơ thể, để đáp ứng nhu cầu oxy và dưỡng chất cần thiết cho não. Tuy nhiên, những bất thường của những mạch máu não này cũng rất dễ gây tổn thương não, làm ảnh hưởng đến hoạt động của não bộ và cơ thể, thậm chí gây nguy hiểm tới tính mạng của con người. Các bất thường này được được gọi chung là bệnh lý mạch máu não. Mạch máu não rất nhỏ và ở vị trí tận cùng là loại mạch máu hay gặp bất thường hơn cả.

Các bất thường gây tổn thương mạch máu ở não này được được gọi chung là bệnh mạch máu não.

2. Các bệnh mạch máu não thường gặp 

2.1 Xơ vữa mạch máu não – bệnh lý mạch máu não phổ biến

Xơ vữa mạch máu não là bệnh tiến triển chậm, do thành trong của mạch máu não bị tổn thương, khiến cholesterol, các tế bào máu và các chất khác thường lắng đọng, tích tụ trong lớp lót bên trong của mạch máu, tạo thành các mảng xơ vữa. Theo thời gian, các mảng xơ vữa cứng lại, thu hẹp các động mạch của người bệnh, khiến hoạt động của não bị gián đoạn. Các cơ quan được nuôi bởi mạch máu bị thiếu máu sẽ hoạt động kém hiệu quả.

Xơ vữa có thể hình ngay tại mạch máu não nhưng cũng có thể di chuyển từ tim hoặc các động mạch khác lên theo đường lưu thông của máu. 

Mức độ cholesterol trong máu càng cao thì nguy cơ tắc nghẽn mạch máu, tổn thương các cơ quan trọng trong cơ thể càng lớn. 

2.2 Tai biến mạch máu não

Các mảng xơ vữa ở não có thể phát triển đến mức chặn hoàn toàn lòng mạch, cũng có thể gây tắc hẹp cục bộ khi có sự xuất hiện của cục máu đông, gây tai biến mạch máu não. 

Khi tai biến xảy ra, nguồn máu cung cấp cho não bị chặn hoàn toàn, khiến não bị chết một phần hoặc hoại tử toàn bộ, khiến người bệnh biểu hiện những triệu chứng bất thường như:

– Tê hay yếu liệt ở các vị trí mặt, tay hoặc chân

– Không nói được, hoặc nói khó hiểu, nói nhảm

– Mất thị lực một bên mắt

– Đau đầu dữ dội

– Chóng mặt, mất thăng bằng

– Khó cử động chân tay, không thể vận động theo ý muốn

Bên cạnh dạng đột quỵ thiếu máu não, tai biến còn có thể xảy ra do mạch máu não bị vỡ ra, chảy vào trong nhu mô não, khiến các tế bào não bị hủy hoại.

Mảng xơ vữa, cục máu đông trong não, dị dạng, phình mạch là những bệnh lý mạch não đáng chú ý.

2.3 Dị dạng mạch máu não – Bệnh lý mạch máu não dễ gây xuất huyết

Dị dạng mạch máu não là một trong những bất thường bẩm sinh của các mạch máu trong não. Ở các đoạn dị dạng, động mạch và tĩnh mạch nối thông, không đi qua các mao mạch, do đó không cung cấp máu cho nhu mô não. Các dị dạng này khi vỡ sẽ gây chảy máu não, hết sức nguy hiểm. Có đến 50% bệnh nhân dị dạng mạch máu não sẽ bị xuất huyết não.

Đa phần bệnh nhân dị dạng mạch máu não sẽ không được phát hiện từ sớm, chỉ được phát hiện tình cờ khi đang điều trị một bệnh lý khác.

Các triệu chứng nếu có ở bệnh nhân dị dạng mạch não gồm: chóng mặt, đau nhức đầu dữ dội, mờ mắt, tăng huyết áp, co giật, đột quỵ, liệt nửa người, rối loạn ý thức, hôn mê.

2.4 Phình mạch máu não

Phình mạch máu não là tình trạng xuất hiện một hoặc đoạn mạch máu trong não giãn ra, phồng to và chứa đầy máu. Phình mạch não có các dạng hình túi, hình thoi. Các túi phình thường xuất hiện ở những đoạn mạch có thành mạch yếu và rất dễ vỡ. Khi các túi phình vỡ ra, máu sẽ chảy vào nhu mô não gây tổn thương não nghiêm trọng.

Theo thống kê ở Hoa Kỳ và châu Âu, tỷ lệ bệnh nhân mắc bệnh phình mạch máu não khoảng 1,5 – 8%, chiếm trung bình khoảng 5% dân số. Độ tuổi chủ yếu mắc bệnh là 50 – 65 tuổi. Tỷ lệ phình mạch ở nữ cao gấp 1,6 lần so với nam giới.

Phình mạch máu não là “căn bệnh tử thần”, âm thầm đe dọa sức khỏe và tính mạng của bệnh nhân, cần được phát hiện sớm và theo dõi sát sao.

Tùy theo mỗi giai đoạn khác nhau, bệnh nhân sẽ có những biểu hiện triệu chứng khác nhau như tê bì, yếu, liệt nửa người, đau đầu chóng mặt, đặc biệt ở vùng trên và phía sau mắt, giảm thị lực, song thị, sụp mí, đồng tử giãn.

Khi túi phình bị vỡ, người bệnh có thể đau đầu đột ngột và dữ dội, buồn nôn, nôn, cứng gáy, ngất, rối loạn hoặc mất ý thức, giảm trí nhớ, co giật.

3. Biểu hiện của các bệnh lý mạch não

Các chuyên gia Nội thần kinh cho biết, các triệu chứng của bệnh mạch máu não có thể rất dễ nhận biết nhưng lại thường bị bỏ qua. Khi bệnh mạch máu não không được điều trị kịp thời thường gây ra các biến chứng rất nguy hiểm, chủ yếu là các ca tai biến hoặc đột tử.

Các triệu chứng cảnh báo đầu tiên của bệnh thiếu máu não và các bệnh lý mạch máu não nói chung thường là đau đầu, chóng mặt, rối loạn giấc ngủ, ù tai, nghe kém, rối loạn cảm giác… Khi thấy có các dấu hiệu của bệnh mạch máu não hãy đi khám sớm để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Đặc biệt khi thấy các dấu hiệu tai biến mạch máu não, cần đưa bệnh nhân tới bệnh viện ngay càng sớm càng tốt, hạn chế nguy cơ tử vong và tàn phế. 

Đau đầu, chóng mặt, nhìn mờ có thể là những dấu hiệu cảnh báo sớm bệnh mạch máu não.

4. Nguyên nhân và các yếu tố nguy cơ gây bệnh mạch máu não

Các yếu tố nguy cơ đối với bệnh mạch máu não gồm:

– Người bệnh tăng huyết áp, rối loạn lipid máu, bệnh tim, đái tháo đường

– Hút thuốc lá

– Sử dụng nhiều rượu

– Chế độ dinh dưỡng nghèo nàn hoặc không lành mạnh

– Hoạt động thể lực ít

– Béo phì

– Tiếp xúc thường xuyến với môi trường ô nhiễm

– Tuổi đời cao

Các yếu tố này càng làm tăng nguy cơ tai biến và tử vong cho người bệnh. 

Hi vọng những thông tin trên đây đã giúp bạn hiểu phần nào về bệnh lý mạch máu não và cách nhận biết, các đối tượng nguy cơ mắc bệnh để nhận biết và phòng tránh kịp thời. 

Lưu ý, các thông tin trên chỉ dành cho mục đích tham khảo và tra cứu, không thay thế cho việc thăm khám, chẩn đoán hoặc điều trị y khoa. Người bệnh cần tuân theo hướng dẫn của bác sĩ, không tự ý thực hiện theo nội dung bài viết để đảm bảo an toàn cho sức khỏe.